Vücut yüzey alanı, kişinin boy ve kilosuna göre vücudunun kapladığı toplam yüzey alanıdır. Vücut yüzey alanı, bazı ilaç dozlarının, beslenme programlarının ve tıbbi tedavilerin belirlenmesinde kullanılan önemli bir parametredir. Vücut yüzey alanı, farklı formüllerle hesaplanabilir. Bu yazıda, vücut yüzey alanının ne olduğunu, nasıl hesaplandığını ve en yaygın kullanılan formüllerini anlatacağız.
Vücut Yüzey Alanı Hesaplama
Vücut yüzey alanı, vücudun ısı üretimi, ısı kaybı, metabolizma, solunum, kan dolaşımı, böbrek fonksiyonu, ilaç etkileşimi gibi fizyolojik süreçleriyle ilişkilidir. Vücut yüzey alanı, vücut kütle indeksinden (VKİ) farklı olarak, vücut yapısının ve yağ dağılımının daha iyi bir göstergesidir. Vücut yüzey alanı, aşağıdaki durumlarda önem kazanır:
- İlaç dozu hesaplaması: Bazı ilaçların etkinliği ve güvenliği, vücut yüzey alanına göre ayarlanmalıdır. Özellikle kemoterapi, antibiyotik, antiepileptik, antidiyabetik, antikoagülan gibi ilaçlarda, vücut yüzey alanı, ilaç dozunun belirlenmesinde kritik bir faktördür. Vücut yüzey alanına göre ilaç dozu hesaplaması, ilaç yan etkilerini azaltmak ve tedavi başarısını artırmak için yapılır.
- Beslenme programı hazırlama: Vücut yüzey alanı, kişinin günlük enerji ihtiyacını ve ideal kilosunu belirlemede kullanılabilir. Vücut yüzey alanı, vücut kütle indeksine göre daha hassas bir ölçüttür. Vücut yüzey alanına göre beslenme programı hazırlamak, kilo kontrolü, diyabet, obezite, kardiyovasküler hastalıklar, böbrek hastalıkları gibi durumlarda faydalı olabilir.
- Tıbbi tedavi planlama: Vücut yüzey alanı, organ nakli, kalp ameliyatı, diyaliz, radyoterapi, ventilatör ayarı gibi tıbbi tedavilerin planlanmasında da rol oynar. Vücut yüzey alanı, organ uyumluluğu, kan akımı, oksijen alımı, ısı kaybı, radyasyon dozu gibi faktörleri etkiler.
Vücut Yüzey Alanı Nasıl Hesaplanır?
Vücut yüzey alanı, farklı formüllerle hesaplanabilir. Bu formüller, genellikle boy ve kilo gibi kolayca ölçülebilen değişkenleri kullanır. Vücut yüzey alanı formülleri, farklı popülasyonlara, yaş gruplarına ve amaçlara göre geliştirilmiştir. Bu nedenle, vücut yüzey alanı hesaplamasında, en uygun formülü seçmek önemlidir. Aşağıda, en yaygın kullanılan vücut yüzey alanı formüllerini görebilirsiniz.
Mosteller Formülü
Mosteller formülü, 1987 yılında Mosteller tarafından geliştirilen ve en basit ve pratik vücut yüzey alanı formülüdür. Mosteller formülü, boy ve kilonun çarpımının karekökünü 3600’e bölerek vücut yüzey alanını verir. Mosteller formülü, şöyle yazılabilir:
$$VYA = \sqrt{\frac{Boy \times Kilo}{3600}}$$
Burada, VYA vücut yüzey alanını (metrekare cinsinden), Boy boyu (santimetre cinsinden) ve Kilo kiloyu (kilogram cinsinden) ifade eder. Örneğin, boyu 170 cm ve kilosu 65 kg olan bir kişinin vücut yüzey alanını Mosteller formülüne göre hesaplamak istersek, şöyle yaparız:
$$VYA = \sqrt{\frac{170 \times 65}{3600}} = 1.77$$
Bu kişinin vücut yüzey alanı, yaklaşık 1.77 metrekaredir.
Mosteller formülü, yetişkinlerde ve çocuklarda vücut yüzey alanı hesaplamak için kullanılabilir. Ancak, obez veya zayıf kişilerde, vücut yüzey alanını hafife alabilir veya abartabilir.
DuBois Formülü
DuBois formülü, 1916 yılında DuBois ve DuBois tarafından geliştirilen ve en çok kullanılan vücut yüzey alanı formülüdür. DuBois formülü, boyun 0.725’inci ve kilonun 0.425’inci kuvvetlerinin çarpımının 0.007184 ile çarpılmasıyla vücut yüzey alanını verir. DuBois formülü, şöyle yazılabilir:
$$VYA = 0.007184 \times Boy^{0.725} \times Kilo^{0.425}$$
Burada, VYA vücut yüzey alanını (metrekare cinsinden), Boy boyu (santimetre cinsinden) ve Kilo kiloyu (kilogram cinsinden) ifade eder. Örneğin, boyu 170 cm ve kilosu 65 kg olan bir kişinin vücut yüzey alanını DuBois formülüne göre hesaplamak istersek, şöyle yaparız:
$$VYA = 0.007184 \times 170^{0.725} \times 65^{0.425} = 1.73$$
Bu kişinin vücut yüzey alanı, yaklaşık 1.73 metrekaredir.
DuBois formülü, yetişkinlerde ve çocuklarda vücut yüzey alanı hesaplamak için kullanılabilir. Ancak, boy ve kilo arasındaki ilişkiyi sabit kabul ettiği için, bazı durumlarda hatalı sonuçlar verebilir.
Haycock Formülü
Haycock formülü, 1978 yılında Haycock, Schwartz ve Wisotsky tarafından geliştirilen ve çocuklarda vücut yüzey alanı hesaplamak için kullanılan bir formüldür. Haycock formülü, boyun 0.3964’üncü ve kilonun 0.5378’inci kuvvetlerinin çarpımının 0.024265 ile çarpılmasıyla vücut yüzey alanını verir. Haycock formülü, şöyle yazılabilir:
$$VYA = 0.024265 \times Boy^{0.3964} \times Kilo^{0.5378}$$
Burada, VYA vücut yüzey alanını (metrekare cinsinden), Boy boyu (santimetre cinsinden) ve Kilo kiloyu (kilogram cinsinden) ifade eder. Örneğin, boyu 170 cm ve kilosu 65 kg olan bir kişinin vücut yüzey alanını Haycock formülüne göre hesaplamak istersek, şöyle yaparız:
$$VYA = 0.024265 \times 170^{0.3964} \times 65^{0.537
